Wat is de functie van jeuk?

Niets zo vervelend als een muggenbult. Je móét er haast wel aan krabben, maar je weet ook dat je dat beter niet te veel kunt doen. Heeft dat nare gevoel ook een functie?

Waarschuwingssignaal

Jeuk, hoe vervelend ook, is wel degelijk ergens goed voor. ‘Jeuk dient als waarschuwingsmechanisme', zegt dermatoloog Bing Thio van het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam. 'Het is een signaal dat er iets mis is op de huid.'

Een mug die op je huid landt, een teek die zich in je knieholte heeft vastgegrepen of hoofdluizen: het gekriebel dat ze veroorzaken, zal zeker je aandacht trekken. Hetzelfde gebeurt als je in aanraking komt met chemische stofjes, zoals die uit brandnetels of agressieve schoonmaakmiddelen, die je huid kunnen irriteren.

Meestal nuttig

Wanneer de huid geïrriteerd raakt, laten speciale bewakercellen het stofje histamine vrij. Histamine waarschuwt ons afweersysteem dat er iets aan de hand is en zet het aan het werk.

Bovendien zwengelt het stofje onze jeukreceptoren aan. Die sturen een signaal naar de hersenen. Die moedigen ons dan aan om te krabben of wrijven. Hiermee probeert ons lichaam van het gevaar - de irriterende stoffen of insecten - af te komen. Meestal heel nuttig.

Jeuk komt ook voor als een wondje begint te genezen. ‘Tijdens de herstel- en opruimwerkzaamheden komen histamine en andere stofjes vrij die de jeuk veroorzaken’, legt Thio uit. ‘Die jeuk zorgt ervoor dat je beter op de wond let. En als je het korstje eraf krabt, kan het wondje vaak zelfs sneller genezen.’

Leid jezelf af

Meestal voelt een beetje krabben wel lekker. Maar je huid tot bloedens toe openkrabben is nergens goed voor. Vaak krijg je alleen maar meer jeuk, doordat je je afweersysteem verder activeert.

Wat volgens Thio wel helpt, is jezelf afleiden met een ander gevoel dan jeuk. Denk aan een koude douche, jezelf knijpen, of met je nagel een kruisje zetten in een muggenbult.

Beter tegen pijn

Met een beetje pijn kun je dus jeuk draaglijker maken - maar hoe zorg je ervoor dat je beter tegen pijn kunt? Dat legt pijnwetenschapper Hans Timmerman van de Rijksuniversiteit Groningen uit in dit filmpje.